De tikkende klok van de Amerikaanse staatsschuld

maandag 10 januari 2011, 13:22


Sinds 1917 bepaalt het Amerikaanse congres wat de limiet is van wat de Federale overheid aan schuld mag hebben uitstaan. De huidige limiet is US$ 14.294 miljard en lijkt ergens kort na 31 maart a.s. bereikt te worden. Normaal gesproken zal het congres besluiten om de limiet te verhogen, zoals ze dit sinds 1962 al 74 keer heeft gedaan, maar iedere keer lijken de wetgevers terughoudender dan de vorige keer.

Met het aanbreken van het nieuwe jaar heeft de Amerikaanse minister van financiën, Timothy Geithner, er al bij het congres op aangedrongen tijdig de limiet te verhogen om problemen te voorkomen. Maar zoals met alles in de Verenigde Staten, is ook deze issue zwaar politiek beladen. Hadden de republikeinen er onder President Bush geen enkel probleem mee om het schuldenplafond herhaaldelijk te verhogen, nu met President Obama denken ze er heel anders over. Ook de democraten hebben boter op hun hoofd. Toen de staatsschuld onder Bush meer dan verdubbelde waren de toen senatoren Obama en Biden fel tegen het verhogen van het schuldenplafond. Letterlijk zeiden ze dat je de volgende generatie niet met nog meer schulden mag opzadelen en dat het verhogen van het schuldenplafond een gebrek aan leiderschap is. Rechts activiste en voormalig vicepresidentskandidaat Sarah Palin laat geen kans onbenut om deze woorden van Obama tot vervelens toe te herhalen.

De republikeinen willen met name de uitgaven stoppen. Inderdaad zijn de uitgaven, zeker als ze almaar blijven stijgen, een groot probleem. Maar dalende inkomsten is zo mogelijk nog fnuikender. Vorige maand dwongen de Republikeinen een concessie af waarbij een belastingverlichting van Bush verlengd wordt. Dit scheelt de overheid $ 858 miljard aan inkomsten. In ruil hiervoor sleepten de democraten een verbetering van de werkloosheidsuitkeringen uit het vuur. Waardoor het prijskaartje van deze deal steeg naar $ 1.300 miljard.

Het is vreemd dat in de VS het congres en de president besluiten kunnen nemen over inkomsten en uitgaven en de hoogte van de staatsschuld als een separate kwestie beschouwen.

Als straks de republikeinen weigeren hun handtekening te zetten, kan de Amerikaanse overheid dus geen geld meer lenen. Dat betekent niet dat ze moeten stoppen met het uitbetalen van salarissen enz., want ze krijgen toch steeds belastinginkomsten binnen. Maar als het te lang duurt, gaat de deur van de overheid toch op slot.

Het belooft een verbeten strijd te worden, die het imago van de VS alleen maar kan schaden. In de jaren negentig leidde de tegenstellingen tussen het Witte Huis en het congres juist tot een begrotingsoverschot omdat de ene partij de andere belette hetzij meer geld uit te geven hetzij de belastingen te verlagen. Nu lijkt het omgekeerde aan de hand.

De financiële markten zullen op de korte termijn slecht reageren wanneer een akkoord uitblijft. Op de lange termijn zullen de markten de gevolgen voelen van het ongebreideld stijgen van de staatsschulden.

Michael Toorop