ASSURIA NV over de Surinaamse Economie 2008

De Surinaamse economie heeft ook in 2008 goed gepresteerd. Donkere wolken dienen zich echter aan!

De goede prestatie is toe te schrijven aan de goede prijzen voor onze belangrijkste exportproducten in het eerste halfjaar van 2008 en het prudente beleid van de Surinaamse Overheid, met name wat betreft de fiscale discipline en het monetaire beheer. Dat zich desalniettemin donkere wolken aandienen heeft vooral te maken met de verslechterde internationale economische situatie. De wereld wordt sinds de tweede helft van 2008 geconfronteerd met de ergste crisis in 80 jaar. Vele landen zijn in een recessie geraakt en gevreesd wordt zelfs voor een depressie, wat sinds de jaren dertig van de vorige eeuw niet meer is voorgekomen.

De huidige crisis ontstond in de financiële sector in de Verenigde Staten van Amerika, waarbij vele grote banken en verzekeringsmaatschappijen in problemen kwamen door enorme verliezen op ingewikkelde financiële producten. Al gauw raakten financiële instellingen in andere delen van de wereld ook in problemen. De financiële crisis leidde vervolgens tot een economische crisis, met name gedreven door een gebrek aan vertrouwen. Massa-ontslagen, uitstel van investeringen, dalende grondstoffenprijzen zijn enkele van de effecten die voortvloeiden uit de economische crisis.

Gelukkig heeft men nu gekozen voor een andere aanpak dan die van uit de jaren dertig van de vorige eeuw. Er is een internationale samenwerking om deze wereldcrisis te lijf te gaan. Protectionisme heeft in het verleden juist tot verslechtering van de situatie geleid. Door vele landen zijn stimuleringsprogramma’s van vele miljarden US-dollars geïnitieerd om de economische neergang te keren en voorwaarden te scheppen voor een herstel. De overheden hebben middels geldelijke steun aan financiële instellingen deze van de ondergang

gered met als argument “they are too big to fail”.

Wat zijn nu de vooruitzichten?

Het optimistisch scenario gaat uit van een krimp van de wereldeconomie in 2009 en een voorzichtig herstel in de loop van 2010. De vraag kan gesteld worden: wat betekent dit allemaal voor Suriname? Zoals eerder gesteld, was 2008 voor de Surinaamse economie een goed jaar:

- Het Bruto Binnenlands Product groeide met ca. 6,8%.

- De monetaire reserve nam verder toe tot ca. 500 miljoen US-dollar, wat gelijk is aan ca. 3,8 maanden

import.

- De Surinaamse munt bleef stabiel ten opzichte van de US-dollar.

- De inflatie nam in de eerste helft van het jaar toe om vervolgens aan het einde van het jaar flink te

dalen, voornamelijk door de sterke daling van de brandstofprijzen.

De inflatie over 2008 bedroeg 9,4% (2007: 8,3%). De verwachting is dat de inflatie over 2009 lager zal uitkomen dan over 2008. Hiermee zou rekening moeten worden gehouden bij het vaststellen van de loonaanpassingen voor 2009. 10

De wereldwijde financiële crisis is Suriname grotendeels bespaard gebleven. Onze financiële sector kende geen ingewikkelde financiële producten, die ten grondslag hebben gelegen aan de internationale financiële crisis. Wel zijn er liquiditeitsspanningen ontstaan bij een lokale dochteronderneming van een buitenlandse financiële instelling. Deze problemen hebben meer te maken met het beleid van de buitenlandse moedermaatschappij dan met specifieke Surinaamse omstandigheden.

De daling van de koersen op de internationale kapitaalmarkten als gevolg van de wereldrecessie, heeft wel negatieve consequenties gehad voor bedrijven en instellingen (zoals pensioenfondsen) die internationale

beleggingen aanhielden. Aangezien deze beleggingen relatief klein in omvang waren, zijn er geen onoverkomelijke verliezen uit voortgevloeid. De gevolgen van de wereldwijde economische crisis zal Suriname wel voelen. De prijzen van belangrijke exportproducten als aluinaarde en aardolie begonnen in de tweede helft van 2008 flink te dalen en een significante stijging is in 2009 niet verwachtbaar.

Gelukkig blijft de wereldmarktprijs van goud - na aluinaarde ons belangrijkste exportproduct - op een goed niveau. Ook de prijs voor ons belangrijkste agrarisch exportproduct rijst daalde flink in de tweede helft van 2008 en ook hier is herstel niet in zicht.

Een groot gevaar is het verlies van arbeidsplaatsen. BHP Billiton heeft besloten haar activiteiten in Suriname te beëindigen in 2010.

De onderhandelingen van dit bedrijf met de Surinaamse Regering over de ontwikkeling van de bauxietindustrie in West-Suriname hebben niet tot overeenstemming geleid. Naast de economische crisis die wereldwijd geleid heeft tot uitstel van investeringen, zal het mislukken van de onderhandelingen

zeker ook hebben meegespeeld bij het uiteindelijk besluit van BHP Billiton zich terug te trekken uit Suriname. De Surinaamse Regering onderzoekt thans mogelijkheden om de effecten van dit vertrek op te vangen. Deze mogelijkheden betreffen onder andere de overname van het pakket aandelen van BHP Billiton in

de joint-venture met Suralco in de aluinaarde fabriek en het oprichten van een Staatsbedrijf (Alumsur) dat zich met bauxietexploitatie zal bezighouden. Het verlies aan arbeidsplaatsen zal zich ook doen gevoelen bij Suralco, die als dochteronderneming van ALCOAmoet bijdragen aan de kostenbesparingen van dit bedrijf. Verder zullen bij contractors die voor de bauxietmaatschappijen werkzaamheden verrichten arbeidsplaatsen verloren gaan.

De afdrachten van Staatsolie Maatschappij Suriname N.V. aan de Surinaamse Regering zijn in de loop der jaren enorm gestegen en leveren anno 2008 van alle sectoren de belangrijkste bijdrage aan de inkomsten van de Staat. Door de sterke daling van de aardolieprijzen zullen de afdrachten sterk dalen met alle gevolgen van dien voor het overheidsbudget.

Het eerder geschetste somber beeld geldt niet voor de goudsector. De werkgelegenheid in deze sector zal toenemen als gevolg van de uitbreidingsinvesteringen bij Rosebel Gold Mines N.V. en de voorgenomen investeringen in het oosten van Suriname bij het Nassaugebergte.

De negatieve effecten van de crisis worden enigszins opgevangen door het feit dat er in Suriname omvangrijke infrastructurele projecten lopen, veelal gefinancierd door internationale donoren waarbij de financiering al veilig gesteld is.

Deze projecten in de asfaltering van wegen en de bouw van dijken zullen in 2009 gewoon voortgang vinden en aldus bijdragen aan de economische activiteiten. Ook de programma’s van de Overheid ter stimulering van de woningbouw zorgen voor economische

bedrijvigheid. Deskundigen zijn van mening dat Suriname tot de kleine groep van landen behoort die bij een wijs beleid de negatieve effecten van de mondiale recessie kan mitigeren mits deze in 2010 eindigt. 11

Het wijs beleid zal onder andere de volgende maatregelen moeten omvatten:

- versnelling van de investeringsuitgaven van de Overheid;

- bezuiniging op de lopende uitgaven van de Overheid (met inbegrip van matige loonaanpassingen);

- vermindering van de nationale consumptieve bestedingen;

- opvoering van de rijstexport en de ontwikkeling van de toerismesector en

- vermindering van de knelpunten in de uitvoeringscapaciteit.

Na 5 jaar van voorbereiding is in het eerste kwartaal van 2009 de Sociaal Economische Raad (SER) geïnstalleerd, die de Surinaamse Regering van advies moet dienen over sociale en economische vraagstukken.

De SER kan zeker een bijdrage leveren aan het scheppen van een breed draagvlak zodat de Regering de aanbevolen maatregelen kan implementeren. Wij geloven in de potentie van Suriname en de Surinamers en blijven daarom optimistisch gestemd over de toekomst van Suriname.